مجله خبری مساجد

گنبد و سایبان خیمه نیز با آسمانهای مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد کشور‌ایران باستان و عالم هلنیستی، رومی یاور بود. گنبدی که بر روی یک مبنا مربع صورت جای دارد علامت هندسی آن انواع را منعکس می نماید. دایره نمایانگر کمال، ابدیت و افلاک بود. میدان نمایانگر زمین میباشد. یک هشت ضلعی دربین این دو واسطه بود.

در صـدر اسـلام، نقـش کالبـدی مسـاجد اهمیـت زیـادی نداشـت، لیکن با گذشـت زمـان مسـجد توانسـت از منظـر کالبدی نیـز به عنـوان یـک عنصـر تأثیرگـذار در شـهرهای اسلـامی عمـل کنـد. بـا توجـه بـه الگوهـای مختلـف در طراحـی کالبـد مسـاجد نویـن بینش هـای مختلفـی رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد نیـز در مـورد حضـور و یـا عـدم حضـور گنبد در هیبت کالبدی مساجد وجود دارااست.
انگیزه زیبایی گنبد مسجد به کار گیری از تناسب توانا و رسم هندسی ظریف میباشد.آنان به واسطه تناسبات ظریف خویش یکی سازهای متنوع معماری اسلامی میباشند ، مثال قوسی از این قبیل که اعمال گردیده، وابسته به مسجد امام میباشد ایجاد کرد و معماری گنبد و گلدسته ،حیاط ها و سردرها با طاق های بلند در معماری اسلامی به خصوص در تشکیل داد مسجد و اماکن مقدس مذهبی برای مسلمان ها ، کیفیت بالا معماری مو جود خویش تمجید گردیده اند.

در واقعیت منار و گنبد مسجد یک لهجه در بین المللی برای شناسایی مساجد و اماکن مذهبی در دولت ها اسلامی می‌باشند که از بناهای دیگر منزه داده آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد می‌شوند.

مقام آن‌ها در شهرهای قبل تماما مشخص و معلوم بود و چه بسا در طرح های شهری به طور کامل در نظر گرفتن گردیده بود و بنای آن برای هر شخص آشنا و غریب در روز به واسطه رفعت آن و در شب نیز با تور مناره ها و گلدسته ها عیان بود .

با تحقیق تاریخ معماری، فضای نصفه مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد بازی که از سه طرف بسته و از یک طرف گشوده بوده تراس می نامیدند. گاهی فضای واسطی میباشد دربین فضاهای گشوده و بسته گاه بدان بسیار عنایت داده میگردد و در فیض بسیار عریض و یا این که مرتفع میگردد و از بدور عرض‌اندام می نماید. حیاط ها معمولا در قاعدا مستطیل یا این که مربع یا این که نیم هشت اند، نمای آنان مستطیل صورت میباشد البته سقفشان گهواره ای با نیم گنبد میباشد . پیاده سازی آن براساس یک پایه میباشد . ادغام آن با نمای اطرافش به صورتهای متعدد جاری ساختن میگیرد و در هر اکنون تأثیر مهمی در مخلوط نما می‌گذارد.

این تأثیر، به ویژه وقتی که حیاط؛ فضاهای مجاورش مخلوط می گردد و یک كل جداگانه را پدید میاورد، به خیر و خوبی مشاهده میشود. تراس معمولا در جوار ایوان و بر روی محورهای اساسی آن قرار می‌گیرد و به فراخو نوع سازه و یا این که محل استقرارش عملکردهای رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد مختلف می‌یابد.

بیشتر بخوانید : تراس در معماری (حیاط در معماری سنتی کشور‌ایران)

ورودی در معماری سنتی
ورودی ها اتصال دهنده خارج و داخل سازه می‌باشند، و در معماری سنتی کشور ایران خاص و تمجید گردیده اند. ورودی بر حسب نوع سازه تغییر‌و تحول صورت میدهد اما معمولا معماری سنتی غامض ای متشکل از یک‌سری اطراف داراست. به گونه ای که مسیر جنبش آدم در آن شکسته میشود. ورودی ها معمولا از یک سو در ، فضای مهم و یک یا این که یک‌سری دهلیز ساخته شده اند .

سردر ورودی ها گاهی طول آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد پیدا می نماید و مشخصه ای برای سازه میشود . صورت قاعده فضای مهم ورودی ها اکثرا هشت ضلعی با شکلی در حدود آن مانند « هشت و نیم هشت » میباشد و بدین خیال و خاطر معمولا از سایر فضاهای سازه متمایز می‌گردد؛ ولی گاهی هم صورت مربع یا این که مستطیل پیدا می نماید. ورودی ها اکثر وقت ها در ساختمان های همگانی ، بر محورهای مهم سازه و در منزل ها در کنج های تراس قرار میگیرند.

معماری گنبد ها دارنده یک تاریخچه مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد زمان بر میباشند که به پیش از تاریخ اسلام برمیگردد. گنبد فضای بسته وسیعی که معمولا در شالوده مربع صورت میباشد و سقف مدور دارااست. در بعضا مثال ها یک پوشش ثانويه هرمی که سطح مخروطی صورت دارااست طاق نیم کروی نخستین را می پوشاند. گنبدخانه معمولا مهمترین نقطه سازه را به وجود میاورد و یک کدام از موادسازنده بناست که ممکن میباشد اکران بیرونی داشته باشد و یک کدام از موادتشکیل دهنده شاخص در معماری اسلامی و تشکیل داد مسجد میباشد.

از نظر صورت فرنگی از سایر بخش های سازه متمایز میباشد و همین تمایز به آن تشخص بیشتر میبخشد. در پیاده سازی آن ها بر سه پایه عمود برهم تأکید میگردد . دو پایه در قاعده و اساس سوم عمود بر آن‌ها میباشد که حرکتی افزایشی را در راس محیط ساخت‌و‌ساز می نماید.گنبدها رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد میان النهرین باستان تشکیل‌شده اند و آن‌ها در معماری اهل ایران سنتی، هلنیستی، رومی و چینی در عالم باستان و همینطور میان تنی چند از سنت های مستقر ساختمان در سراسر دنیا یافت گردیده اند. ساختارهای آن هم در معماری بیزانس و هم در معماری ساسانی رایج بود که به ترتیب در قرن ها وسطی بر بقیه کشورهای اروپا و اسلام تأثیر گذاشت.

گنبدهای معماری رنسانس آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد اروپا در اوایل عصر امروزی از ایتالیا توسعه یافت، در حالی که‌این عنصر معماری به صورت به طور همزمان در معماری عثمانی به کار گیری می شدند. گنبد در معماری باروک و نئوکلاسیک از معماری رومی الهام گرفته میباشد.

مساجد جامع ملک زوزن ، فرومد مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد و گناباد از نگاه تزیینات بدیع و پلان دو ایوانی جزء شاخص ترین ابنیه معماری خوارزمشاهیان در خراسان میباشد که به حیث همانندی هنری این عصر یا این که بعدازظهر سلجوقیان اکثری به غلط این اثر ها را مرتبط با آن عصر می‌دانند.

ولی کمبود منابع کتابخانه ای و عدم اجرا پژوهش کارشناسانه نیز سبب گردیده‌است که ماهیت هنر این عصر همچنان در هاله ای از پیچیدگی بماند هنرهای دکوری سازه که از دیرباز در معماری جمهوری اسلامی ایران موردتوجه بوده میباشد. تزییناتی زیرا گچبری ، آجرکاری ، کاشی رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد کاری و….که هر کدام ضمن تزیین در استحکام بخشی سازه نقش مهمی اعمال نموده و همه با اصول فنی و علمی توأم بوده اند.

مسجد جامع گناباد
این سازه که از ابنیه های گران بها معماری خوارزمشاهیان میباشد از نوع مساجد دوایوانی بوده و در شهرستان گناباد ، بنا شده در جنوب استان خراسان سازه گردیده است. به استناد کتیبه کوفی آجری که نمای حیاط جنوبی را آذین بخشیده میباشد، تاریخ ایجاد کرد آن سال ۶۰۹ هـ ق میباشد ، مشتمل بر یک ایوان ، دو مدخل ، دو فن رواق ، دو شبستان و دو حیاط میباشد که آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد جمعاًً در نزدیکی تراس قرار دارا هستند.

بارزترین جنبه ی معماری مدارس تاریخی مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد این عصر تقارن فوق العاده و سازمان خردمندانه آن میباشد که‌این دو خصوصیت بیشتراز هر چیز مدرسه ها تاریخی این عصر را از عصر ی قبل از آن متمایز می سازد.
در پلان مدرسه ها تاریخی این عصر ، نوع چهار ایوانی موفق بود و در مقیاسی بلندمرتبه خیس از آن چه در سایر ی مرز و بوم های اسلامی اشاعه داشت ساخته شد. مکتب ی غیاثیه خرگرد الگویی میباشد که نماد میدهد به چه شکل عملکردهای متفاوت در مدرسه ها کهن این روزگار میتوانند با یکدیگر تلفیق شوند
درین زمان تأکید نو بر مقیاس رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد به معنای تأکیدی بر اساس با آن بر نماهای فرنگی بود برای مثال از مناره ها جهت معلوم کردن کناره ها استعمال میشد.
همینطور در یک خط قرار دادن ورودی درگاه با قبله، پیشرفت ی محوری یک دست را ضمانت می‌کرد.
پیرایش متقارن و منطقی حجره های طلاب از سایر خصوصیت های شاخص مدرسه ها این زمان بود.
مدرسه های تاریخی تعالی در عصر ی تیموری معمولاً در شهرهای مهم متمرکز گردیده بودند
رعایت اصل باطن گرایی در پیاده سازی ساختمان به نحوی که هیچ سیرتکامل رابطه بصری دربین فضاهای داخلی و فرنگی مکتب وجود نداشته باشد
استعمال از تراس در سازه و آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد تأکید بر آن از حیث ساختاری و نمایی
التفات وجود نمازخانه در مکتب و ساخت‌و‌ساز یک محراب در آن
ساخت حجره های منقطع و منحصر به فرد برای اسکان طلاب
انتظام فضاها و ارکان ساختمانی گرداگرد یک ایوان مرکزی

باغ پهلوان پور از دید معماری نمایانگر مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد تغییرات مدل گلشن سازی سابق اهل ایران به سمت‌ و سوی گلشن سازی رایج مدرن میباشد و مدل معماری آن ترکیبی از معماری کوشکی و تراس مرکزی میباشد که کوشک اساسی در راس آکس اساسی گلشن قراردارد و مسیر عبوری آب در گلشن نیز از این پایه میباشد.
خلال این اساس مهم آب در دو اساس دیگر رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد نیز جریان دارااست که گلشن آرایی حول این دو پایه به وجهی قشنگ انجام یافته میباشد، بدین مضمون‌ که درختان نظام ساز گلشن در کناره این دو خیابان کاشته گردیده‌ اند.
این آب از قنات پر اسم و رسم حسن آباد که به جز این گلشن به صورت بی واسطه از هیچ یک از گلشن های حوزه‌ عبور نمی نماید، سرچشمه میگیرد. آب قنات حسن آباد درختان چناری را که در کناره آن روییده اند، سیراب می نماید.
ضمن قنات مذکور گلشن پهلوان پور یزد از روش دو منبع آب دیگر به اسم های قنات فرمان روا حسینی و قنات مزویر آباد، آبیاری می‌شود.
درختان قدیمی سال چنار که در دنباله ی نهر آب روان در آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد گلشن روییده اند، دالان سرپوشیده ی زیبایی را به وجود آورده اند
مساحت گلشن 5/3 هكتار و عمده تولید انجام یافته در آن مشمول ساختمان بلند گلی و فضاهای خدماتی مربوط به آن در جناح جنوب شرقی میباشد.

سردر ورودی
سردرورودی دارنده پیش آمدگی ودربالای مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد آن بخش فرمانروا نشین که یاور باتراس است جای‌دارد.

درب ورودی
درب ورودی دولنگه می باشدوازنوع چوب ساج که ازهند می آوردند است.

هشتی
هشتی واسط در بین سردر ورودی و فضای درونی ایوان است و تحت عنوان غربال و کاهش دهنده گرما و نوروفروغ شدید خارج و کوران باد مناسب به کارگیری می گردیده است.

ایوان مرکزی
به کار گیری از ایوان مرکزی رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد در مرکزیت سازه به انگیزه کارداران اقلیمی و صورت و بعد ها این تراس ارتباط بدون واسطه با بعدها فرنگی کاروانسرا داراست.

اصطبل
تحت عنوان یکی‌از ازفضاهای مهم درپشت اتاق مسافران قرارداردتعبیه ورودی های اصطبل درچهارگوشه ایوان ومرکزقراردارد.

ساختمان بلند و بارو
برای دفاع سازه دربرابرمهاجمین به طور دایره درچهارگوشه بناقرارداردارتفاع هر کدام ازآنها91/12مترمی باشد.

ایوانچه
درروبروی حجره ها ازایوانچه جهت سایه اندازی استعمال می گردیده است.

اتاق مسافران
اتاقی که جهت استراحت مسافران ازآن به کار گیری می گردیده‌است.

پشت بام
پشت بام بنامسطح می باشدوبرروی آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد پشت بام ازهواکش ونورگیرمطابق صورت مستعمل میباشد.

پشت حایل
جهت ایستایی سازه(نیارش) ازپشت بنددربیرون سازه بکاربرده گردیده است.

مسجد مکتب سردار قزوین دارنده سه مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد ورودی در جناح های شمالی و غربی و جنوبی میباشد که ورودی شمالی از کوچه است و با تزیینات بسیار خوشگل و با شکوهی وارد میشوید وتوسط یک هشتی ورودی به صحن می‌رسد واز غرب و شرق هشتی ورودی مکتب قرار گرفته میباشد.
ورودی جنوبی ورودی فرعی به حساب آورده می شود و وارد تراس پشتی می شود.
ورودی غربی نیز به مسجد گشوده می شودوتزیینات چندانی ندارد.
ورودی فرعی در‌این بدنه نمای کلی را از تقارن سنگینی که طول زیاد دیوار آن را تشدید می نماید بیرون کرده و با مدل کردن وزن بصری نما را به تعادل رسانده میباشد.
صحن و ایوان مسجد رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد مکتب سردار دارنده حیاطی مستطیل صورت با بعدها تقریبی ۲۴ × ۲۸ / ۵ متر میباشد که در دو طرف آن (شرق و غرب) حجره ها قرار گرفته اند..
در بخش شمال و در دو طرف هشتی مسجد مکتب سردار، دو شبستان وجود داراست.
در اواسط تراس مکتب حوضی سرپوشیده و در جنوب مکتب مهتابی بزرگی میباشد که به اندازه یک متر از کف ایوان رفیعتر میباشد و از جانب شرق و غرب معادل مکتب است که در فصل‌تابستان برای استراحت و یا این که جاری ساختن مراسم تعزیه تاسیس گردیده‌است.
از خصوصیت های اصلی فضاسازی مسجد مکتب سردار قزوین وجود مهتابی هایی در طبقه فوقانی میباشد و همینطور سکویی که در مسافت ی حدود ۴ متری از دیوار جنوبی ایوان مرکزی قرار داردکه خصوصیت ممتازی به جناح ی جنوبی داده میباشد و پیشگفتار ی ورودی به آن میباشد.
دسترسی به‌این جايگاه ازطریق آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد دو پله در کناره ی شرقی وغربی آن میسر است که پله های دسترسی میانی آن از شغل های نو میباشد.
حجره طلاب مسجد مکتب سردار داری ۳۲ باب حجره است که دربرگیرنده اتاق و پستو و حیاط روباز به تراس در طبقه همکف اما در طبقه اولیه سمت شرق دارنده تراس میباشد.

سردر ورودی
مسجد ملک اکنون دارنده سه در ورودی میباشد مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد که راز در ورودی و مهم مسجد امام اکنون درب شمالی میباشد. درب دیرین مسجد چوبی و نادر طول بوده و فلسفه ی معدود بودن طول این درب زورخانه های کهن، این بوده که اشخاص هنگام داخل شدن به مسجد ملک خصوصی به آرم تعظیم خم نمایند و آنگاه درون شوند. بعد از عبور از سردر شمالی مسجد ملک کرمان، وارد دالانی با سقف نسبتاً مرتفع می شویم که نمای آن آجرکاری معقلی میباشد.

صحن
صحن گرانقدر و آب نما مسجد رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد ملک کرمان در حین قبل به نحوی دیگر بوده اس ، بدیـن شکل که در جانب غربی مسجد، آب نمایی به عمق ۴ متر جهت گرفتـن وضـو وجـود داشـته میباشد. آب ایـن مـحـل از قنـات مستوره تأمین می شـده میباشد و آب نمای ذکر شده به طور روباز و از دو طرف دارنده دو راه و روش پله بوده و طراوت خاصی به فضای مسجد می بخشیده میباشد. با کم آب شدن آب قنات مستوره در کمتر از نیم قرن پیش ، آن آب نمـا را پـر نـمـوده و روی آن را سنگ فرش کردند.

حیاط
تراس بنای مسجد ملک به طور چهار آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد ایوانی میباشد. ایـوان والا قبله که در ضلع غربی مسجد جای‌دارد، مهم‌ترین بخش های ارثیه از زمانه سلجوقی و در عین حالا گسترده ترین حیاط مسجد میباشد. در‌این تراس، از کاشی کمتر به کار گیری شـده و همگی نماها و پیشانی طاقی و ردیف ها و پوشش گنبـد، از آجـر ظـریـف و تراش خورده و نقوش مرسوم روزگار سلجوقی میباشد. تراس مذبور در سال ۱۲۸۵ هـ .ق به کارایی مرتضی قلی خان نماینده قانونی الملک ثانی حکم کننده کرمان تعمیر شد. نقوش روی دیوارها، یادگار زمان سلجوقی که تلفیقی از گچ و خشت میباشد.

عـرض میدان امام اصفهان مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد در حـدود ۱۶۰ متر اسـت، یعنی حـدود ۱۳ موازی طول.
بدنه پیرامون میدان نقش جهـان از به عبارتی عصر صفویه به صورت دوطبقه و به ارتفاعی که در حال حاضر وجود داراست بوده میباشد.این پیوستگی بدنه میدان به یار طول نسبتاً بلند بدنه که حدود۱۲ متر میباشد و در چهار نقطه با ابنیه مرتفع مشمول سردر مسجد جامع عباسی، سردر مسجد روحانی لطف الله، کاخ بهتر قاپو و سردر قیصریه مخلوط می‌گردد، موجب میگردد که با اعتنا به دلیل تابش آفتاب که از سمت جنوب میباشد، همواره بخشی از فضای گشوده مقابل بدنه جنوبی در سایه باشد.
راجع‌به بدنه شرقی و غربی نیز به ترتیب در صبح و بعدازظهر سـایه اندازی قابل قبولی به وجود آید که فضای مقابل حجره هـای دور و بر میدان را در سایه رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد قرار داده و موجب توسعه و گسترش حیطه آسایش میگردد.
محصوریت فضاهای شهری عاملی بسیار مطلوب برای کاهش تأثیر بادهای ناخوشایند میباشد که اکثر زمان ها گرما و گرد و غبار را به درون فضاهای گشوده در اقلیم گرم و کم آب میاورند و به تهیه موقعیت محیطی در فضای گشوده میدان یاری می نماید.
میدان امام اصفهان در قبال باد و آفتاب هواخواهی نسبی در اطراف جداره ها مهیا می شـود و به جهت ارتفاع و پهنا زیاد میدان، تأثیر جداره ها به مجموع حجم میدان نفوذ نمی نماید
به کارگیری از عنصرها طبیعی آب و درخت در فضای گشوده میدان درختان از نگاه آسایش اقلیمی تأثیر قابل توجهی دارا هستند که عمدتاً شـامل ساخت و ساز آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد برودت از روش سایه اندازی در قبال آفتاب و ساخت و ساز برودت ناشی از تبخیر آب جان دار در برگ و بقیه اندام درخت می شـود.
هم اینگونه عملیات تبخیری که توسـط درختـان در اطراف شکل میگیرد به خیر و خوبی قادر است به کاستن از کم آبی آزاردهنده هوا یاری کنـد.
در عصر صفویه به مراد ساخت و ساز شـرایط مناسب محیطی در فضای گشوده میدان نقش جهـان اصفهان از سیستم بسیار نظام مند درختکاری و آبیاری مستعمل بود.
گوشه و کنار میدان در حوالی دکانها نهر لبریز آبی‌رنگ روان میباشد که در اواسط آن سنگ هایی برای رفت و آمد پیاده ها قرار داده اند و دربین این نهر و دکانها به خط بی واسطه درخت های لبریز شاخ و برگ و یکسـان کاشته اند پیاده روهای سنگی دور و اطراف نهر نسبتاً یک پا یا این که ۳۰ سانتی متر از سطح زمین همسایه خویش فراتر بوده اند.