امامزاده یحیی (علیه السلام) از برازنده ترین فرزندان مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد زید و نواده امام زین العابدین (علیه السلام) میباشد. اسم مادرش ریطه دخترابوهاشم عبدالله بن محمدحنفیه میباشد که در سال ۱۰۷هجری چشم به جهان گشود و خلال کمالات معنوی از روحیه سلحشوری و شجاعت خاصی بهره مند بودند. عمال حکومت بنی امیه که در سرتاسر کشورهای اسلامی آن روز بر اریکه اقتدار بودند و نمی توانستند وجود مرد انقلابی از سلاله پیامبراسلام (صلی الله علیه و آله و سلّم) را تحمل کنند؛ لذا برای رویارویی با حضرت یحیی (علیه السلام) و از دربین برداشتن وی مصمّم گشتند و پیوسته در تعقیب وی بودند. بعداز شهیدشدن بابا بزرگورشان حضرت زید (علیه السلام) به نینوا سفر نمودند. جهت پیکار و قیام علیه حکام اموی و از آنجا به مدائن، ری، سرخس و بیهق رفته و با یاران باوفایشان در حوزه ای از طوس با عمال اموی مشغول شدند و لشکر وی را منهدم و اموال آنها را به غنیمت گرفتند.
به صراحت پر‌نور وجود ندارد رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد او‌لین بنای مزار امامزاده یحیی (علیه السلام) در چه وقتی و در کدام روزگار اسلامی نهاد شده است؛ ولی حرم کهن آن با طرح و نقشه ای هشت ضلعی به انضمام حیاط ورودی، گنبد فیروزه ای و گلدسته های خرد به استناد کتیبه سنگی پیشانی سردرب سازه در سال ۹۳۷ هـ.ق به امر امیر روحانی سعید فرزند ذکور امیر نظام افراسیاب تشکیل‌شده و در نقطه نهایی روستایی را نیز بدین مزار وقف نموده که اسم روستا آگاهانه تراشیده گردیده تا به موارد این سنگ نوشته کار نشود به نحوی که صرفا کلمه و واژه کال ما‌نده میباشد. به یقین صاحبنظران بانی سازه واقف رقبه یکی حکام ولایت مشهد در بعدازظهر تیموریان بوده میباشد. این جای تا به امروز چند توشه تجدید بنا گردیده و از اواخر زمان قاجار نیز موقوفاتی داشته میباشد. طرح جامع گسترش این حرم به حجم ۱۰۰هکتار تنظیم و تا به امروز قسمت عمده ای از آن اعمال شده است.
کتیبه سنگی بر پیشانی سردر ورودی حیاط شرقی سازه نصب شده و بر مبنای شواهد و تاریخ مندرج برروی آن متعلّق به عصر صفوی و مقارن با حکومت فرمان روا طهماسب صفوی به تاریخ ۹۳۷ هـ.ق میباشد که مضمون آن اشاره به نهاد این مقبره، فردیّت مدفون در آن و وقف رقبه ای را دارااست. این جای به صورت کلی زیربنای تقریبی ۲۰۰۰ متر مربع را در برگرفته و ۱۴ ردیف چهار ضلعی با ازاره هایی از سنگ مرمر و بدنه آینه کاری گردیده پوشش سقف شبستان ردیف دار را پایدار آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد ساخته میباشد. پیرامون فضای داخلی و بدنه میانی، اشعاری در مدح اهل بیت و وصف امامزاده یحیی (علیه السلام) حضرت علی (علیه السلام) بر روی سنگ مرمر سپید به صورت پررنگ مشاهده می شود. پوشش سقف سازه کاملاً با هنر آینه کاری آذین شده و بارگاه مطهر تازه نیز که در بین فضای گنبد منزل ای شبستان قرار گرفته با سه متر ارتفاع، دو متر پهنا و سه متر طول در سال ۱۳۷۸ هـ.ش بر روی مزار نصب گردیده و دارنده برجستگی گنبدی پنجره های دقیق و عبارت قرآنی و اشعار میباشد.
امامزاده یحیی (علیه السلام) از برازنده ترین فرزندان مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد زید و نواده امام زین العابدین (علیه السلام) میباشد. اسم مادرش ریطه دخترابوهاشم عبدالله بن محمدحنفیه میباشد که در سال ۱۰۷هجری چشم به جهان گشود و خلال کمالات معنوی از روحیه سلحشوری و شجاعت خاصی بهره مند بودند. عمال حکومت بنی امیه که در سرتاسر کشورهای اسلامی آن روز بر اریکه اقتدار بودند و نمی توانستند وجود مرد انقلابی از سلاله پیامبراسلام (صلی الله علیه و آله و سلّم) را تحمل کنند؛ لذا برای رویارویی با حضرت یحیی (علیه السلام) و از دربین برداشتن وی مصمّم گشتند و پیوسته در تعقیب وی بودند. بعداز شهیدشدن بابا بزرگورشان حضرت زید (علیه السلام) به نینوا سفر نمودند. جهت پیکار و قیام علیه حکام اموی و از آنجا به مدائن، ری، سرخس و بیهق رفته و با یاران باوفایشان در حوزه ای از طوس با عمال اموی مشغول شدند و لشکر وی را منهدم و اموال آنها را به غنیمت گرفتند.
به صراحت پر‌نور وجود ندارد رزرو مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد او‌لین بنای مزار امامزاده یحیی (علیه السلام) در چه وقتی و در کدام روزگار اسلامی نهاد شده است؛ ولی حرم کهن آن با طرح و نقشه ای هشت ضلعی به انضمام حیاط ورودی، گنبد فیروزه ای و گلدسته های خرد به استناد کتیبه سنگی پیشانی سردرب سازه در سال ۹۳۷ هـ.ق به امر امیر روحانی سعید فرزند ذکور امیر نظام افراسیاب تشکیل‌شده و در نقطه نهایی روستایی را نیز بدین مزار وقف نموده که اسم روستا آگاهانه تراشیده گردیده تا به موارد این سنگ نوشته کار نشود به نحوی که صرفا کلمه و واژه کال ما‌نده میباشد. به یقین صاحبنظران بانی سازه واقف رقبه یکی حکام ولایت مشهد در بعدازظهر تیموریان بوده میباشد. این جای تا به امروز چند توشه تجدید بنا گردیده و از اواخر زمان قاجار نیز موقوفاتی داشته میباشد. طرح جامع گسترش این حرم به حجم ۱۰۰هکتار تنظیم و تا به امروز قسمت عمده ای از آن اعمال شده است.
کتیبه سنگی بر پیشانی سردر ورودی حیاط شرقی سازه نصب شده و بر مبنای شواهد و تاریخ مندرج برروی آن متعلّق به عصر صفوی و مقارن با حکومت فرمان روا طهماسب صفوی به تاریخ ۹۳۷ هـ.ق میباشد که مضمون آن اشاره به نهاد این مقبره، فردیّت مدفون در آن و وقف رقبه ای را دارااست. این جای به صورت کلی زیربنای تقریبی ۲۰۰۰ متر مربع را در برگرفته و ۱۴ ردیف چهار ضلعی با ازاره هایی از سنگ مرمر و بدنه آینه کاری گردیده پوشش سقف شبستان ردیف دار را پایدار آدرس مسجد امام حسن مجتبی فکوری مشهد ساخته میباشد. پیرامون فضای داخلی و بدنه میانی، اشعاری در مدح اهل بیت و وصف امامزاده یحیی (علیه السلام) حضرت علی (علیه السلام) بر روی سنگ مرمر سپید به صورت پررنگ مشاهده می شود. پوشش سقف سازه کاملاً با هنر آینه کاری آذین شده و بارگاه مطهر تازه نیز که در بین فضای گنبد منزل ای شبستان قرار گرفته با سه متر ارتفاع، دو متر پهنا و سه متر طول در سال ۱۳۷۸ هـ.ش بر روی مزار نصب گردیده و دارنده برجستگی گنبدی پنجره های دقیق و عبارت قرآنی و اشعار میباشد.
امامزاده محمد و عبدالله (ع) شمیرانات